Bij Ajax hebben enkele kopstukken het veld moeten ruimen, maar er is nog niet helemaal afgerekend met het recente verleden. Een lopend forensisch onderzoek moet uitwijzen of de inmiddels ontslagen technisch directeur Sven Mislintat zich schuldig heeft gemaakt aan belangenverstrengeling tijdens de desastreus verlopen transferzomer van 2023.
Terwijl afgelopen weken alle aandacht uitging naar de spektakel-aankoop van de Britse centrale middenvelder Jordan Henderson, is het wachten nog op de uitkomsten van een forensisch onderzoek. Die conclusies moeten antwoord geven op de vraag hoe het bij Ajax zo faliekant mis heeft kunnen gaan tijdens de veelbesproken transferperiode in de zomermaanden van 2023.
In die tijd had de toenmalig directeur voetbalzaken Sven Mislintat het op transfergebied voor het zeggen bij de Nederlandse recordkampioen. Zelfs de meest argeloze volger van Ajax zal moeten erkennen dat het aankoopbeleid van de Duitser twijfels opriep. De sportieve en bestuurlijke crisis bij de beursgenoteerde voetbalclub heeft sindsdien gigantische proporties aangenomen.
Argwaan
Het was de transfer van linksback Borna Sosa op de laatste dag van de transferperiode (31 augustus 2023) die tot de eerste argwaan over het functioneren van Mislintat leidde. De Kroaat Sosa werd begeleid door een zakenrelatie van Mislintat. Het betrokken zaakwaarnemerskantoor was sinds juni 2023 aandeelhouder in een door Mislintat opgericht voetbaldatabedrijf (Matchmetrics) waarvan Mislintat zelf de grootste aandeelhouder was (35 procent). Zo bleek destijds uit onderzoek van de NOS.
Dit wekte de schijn van belangenverstrengeling. Het gevaar van een één-tweetje tussen Mislintat en het Duitse managementkantoor zit hierin dat Ajax kan zijn benadeeld omdat een bestuurder (Mislintat) een overeenkomst sluit waaruit hijzelf of een zakenpartner voordeel haalt. De kwestie was voor Ajax reden om forensische accountants van KPMG in te schakelen. Om onderzoek te doen naar de gang van zaken rond de transfer van Sosa, maar ook naar de andere transfers gedurende de hele Ajax-periode van Mislintat. De technisch directeur werd in september 2023 alweer weggestuurd bij Ajax.
Breed en diepgaand
De VEB heeft in een vroeg stadium al aangedrongen op een breed en diepgaand onderzoek. Daarin moet niet alleen het handelen van Mislintat en andere beleidsbepalers bij Ajax worden onderzocht, maar ook dat van alle betrokken zaakwaarnemers. Verder vroeg de VEB namens beleggers om ook de interne procedures van Ajax in het onderzoek betrekken, alsmede de (totstandkoming van de) aanstelling van Mislintat en de rol-invulling van bestuurders en commissarissen.
De beleggersvereniging heeft dit in een deze week verstuurde brief nogmaals aan de voetbalorganisatie kenbaar gemaakt.
Financieel directeur Susan Lenderink bestreed in de aandeelhoudersvergadering (ava) medio november 2023 dat Mislintat op eigen houtje acteerde. De cfo zei dat binnen Ajax circa vijftien mensen betrokken zijn bij alle inkomende en uitgaande transfers. Ook gaf Lenderink aan dat voor iedere transfer een scoutingsrapport was opgesteld. Maar toch heeft Ajax nog niet iedereen daarvan kunnen overtuigen. De VEB dringt er daarom ook bij Ajax op aan om duidelijkheid te geven over de vraag op welk moment deze scoutingsrapporten precies zijn vervaardigd, hoe deze rapporten zijn gebruikt in de besluitvorming en welke Ajax-functionarissen bij het opstellen van die rapporten telkens betrokken zijn geweest. Het mag niet zo zijn dat er aan het eind van de transferwindow onder tijdsdruk een groot aantal spelers is gecontracteerd die eerder binnen Ajax geheel niet op de radar stonden. Er moet een zorgvuldig proces zijn doorlopen en dat vergt dialoog en een professioneel-kritische toetsing. Ook ten aanzien van deze aspecten verwacht de VEB dat het forensisch onderzoek aan stakeholders duidelijkheid gaat bieden. De VEB heeft directie en raad van commissarissen (rvc) dan ook verzocht het onderzoeksrapport integraal aan aandeelhouders en andere stakeholders ter beschikking te stellen.
Tijdens de ava gaf de net geïnstalleerde president-commissaris Michael van Praag aan dat hij verwachtte dat het forensisch onderzoek nog circa één tot twee maanden zou duren. Die termijn is inmiddels verstreken.
Uittocht
Ajax-coryfee Van Praag verving Pier Eringa die in oktober 2023 na zes maanden opstapte na felle kritiek op zijn functioneren. Ook heeft een uittocht plaatsgevonden van spilfiguren in de jeugdopleiding en het scoutingsapparaat. Recent vertrok ook directielid (chief sports officer) Maurits Hendriks. Hem wordt een leidende rol toegedicht bij het binnenhalen van Mislintat in het voorjaar van 2023. Het vertrek van directievoorzitter Edwin van der Sar (in mei 2023) is opgevangen door commissaris Jan van Halst tijdelijk door te schuiven naar de ceo-post. Van Halst wordt in maart opgevolgd door Alex Kroes die door Ajax is weggehaald bij AZ. Van Halst keert na zijn interim-periode als hoogste baas overigens niet meer terug als toezichthouder. De rol van voetbalcommissaris binnen de rvc is vorige maand opgevuld met de benoeming van oud Ajax-speler Danny Blind.
Miljoenen uitgegeven
Mislintat spendeerde in circa drie maanden 110 miljoen euro aan twaalf nieuwe spelers. De één werd weggeplukt bij de reserves van Manchester City, de andere bij een club actief op het tweede niveau in Duitsland. Geen van de aangetrokken spelers, kon bogen op noemenswaardige ervaring op het hoogste niveau.
De grootste naam onder de aankopen was de Kroatische international Josip Šutalo. Hij verruilde voor ruim 20 miljoen euro Dinamo Zagreb voor de Johan Cruijff Arena. Van de nieuwkomers is alleen keeper Diant Ramaj momenteel zeker van een basisplaats. De anderen zijn geblesseerd, bankzitter of zelfs tijdelijk uitgeleend (aanvaller Georges Mikautadze keerde terug naar zijn oude club FC Metz).
Op één uitzondering na, kregen alle nieuwkomers een contract voor vijf jaar. Het waren niet alleen de langjarige contracten die voor gefronste wenkbrauwen zorgden bij supporters en aandeelhouders. Mislintats keuzes wekten ook verbazing omdat juist de jeugdopleiding van Ajax het fundament moet zijn van een gezonde bedrijfsvoering en goede sportieve prestaties. Zelf opleiden, vlieguren maken in het eerste elftal en vervolgens een speler voor veel geld transfereren naar een buitenlandse (top)club. Dat is de basis van de Ajax-filosofie. Van dat strategische speerpunt stapte de club met de aangekochte spelers abrupt en overduidelijk af.